Οι συνέπειες του ΔΝΤ στην οικονομία

Η ηλεκτρονική μορφή της εφημερίδας Ισοτιμία δημοσιευσε:

Οι παρεμβάσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου

Ασιατική κρίση (1997-1998: ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ) Την ώρα που το ντόμινο της ασιατικής κρίσης απειλεί να φτάσει μέχρι την Ιαπωνία, το ΔΝΤ δίνει δάνεια 55 δισ. δολαρίων στην Κορέα, 17 δισ. στην Ταϊλάνδη και 23 δισ. στην Ινδονησία. Είναι η μεγαλύτερη μέχρι στιγμής διάσωση του ΔΝΤ και συνοδεύεται από το πρόγραμμα που έμεινε γνωστό ως SAP (structural adjustment policies), μέσω του οποίου επιβάλλονται μέτρα λιτότητας όπως η περικοπή των κρατικών δαπανών, η αύξηση των επιτοκίων, η αναδιάρθρωση του χρηματοοικονομικού συστήματος, η ανάκληση αποφάσεων για την προστασία του εμπορίου και η ρευστοποίηση αφερέγγυων επιχειρήσεων. Τα προγράμματα προκαλούν σημαντική υποτίμηση των νομισμάτων, κύμα χρεοκοπιών, δραματική απώλεια θέσεων εργασίας και αύξηση των τιμών στα είδη καθημερινής κρίσης, πυροδοτώντας κοινωνική αναταραχή και βίαιες εκδηλώσεις.

Αργεντινή (1999-2001: ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ) Στα τέλη του 2000 και υπό την απειλή χρεοκοπίας, εξασφαλίζει δάνειο 40 δισ. δολαρίων από το ΔΝΤ. Η διαχείριση της κρίσης εκ μέρους του οργανισμού θεωρείται αποτυχημένη, κυρίως γιατί επέβαλε τους ίδιους όρους λιτότητας που είχαν χρησιμοποιηθεί και κατά την ασιατική κρίση του ’97. Το 2001 η χώρα δεν αποφεύγει τη χρεοκοπία και το τραπεζικό της σύστημα καταρρέει. Ακολουθούν τρία χρόνια επώδυνης οικονομικής συρρίκνωσης και πολιτικής κρίσης. Με την αποπληρωμή μεγάλου μέρους των δανείων, το 2006, η Αργεντινή κάνει το πρώτο βήμα για την ανάκτηση της οικονομικής της ανεξαρτησίας.

Τουρκία (κατ΄ επανάληψη) Αποτελεί τακτικό «πελάτη» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, καθώς έχει λάβει κατ’ επανάληψη δάνεια. Μερικά παραδείγματα αποτελούν τα 4 δισ. δολάρια του 1999, τα 7,5 δισ. δολάρια του 2000 και το 3ετές πρόγραμμα των 10 δισ. δολαρίων που συμφωνήθηκε το 2004. Το ΔΝΤ θεωρεί ότι η εμπλοκή του στην οικονομία της Τουρκίας έχει στεφθεί από επιτυχία, όμως, εξαιτίας των αυστηρών όρων που θέτει, αποτελεί «κόκκινο πανί» για τους Τούρκους, με αποτέλεσμα οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά του οργανισμού να αποτελούν συχνό φαινόμενο. Έτσι, ο Erdogan απέφευγε με κάθε τρόπο κατά τη διάρκεια της τελευταίας οικονομικής κρίσης να προσφύγει στο ΔΝΤ, γνωρίζοντας ότι οι απαιτήσεις του οργανισμού για μειώσεις κρατικών δαπανών και αναδιάρθρωση προϋπολογισμού θα στοίχιζαν πολιτικά και μάλιστα σε μία εποχή που η χώρα διένυε προεκλογική περίοδο.

Ισλανδία (2008: ΕΚΒΙΑΣΜΟΣ) Ήταν η πρώτη βιομηχανική χώρα που χρειάστηκε τη διάσωση του ΔΝΤ από τη συμφωνία της Βρετανίας το 1976. Υπό την απειλή χρεοκοπίας, η Ισλανδία πήρε δάνειο 2,4 δισ. δολαρίων. Ο οργανισμός, όμως, καθυστερεί την εκταμίευση των δόσεων σε μια εκβιαστική κίνηση που στοχεύει να πιέσει τη χώρα να αποζημιώσει τη Βρετανία και την Ολλανδία για τα χρήματα που έχασαν οι πολίτες τους στις ισλανδικές τράπεζες. Παράλληλα, επιβάλλει σκληρούς όρους, όπως μείωση κατά 10% των δαπανών όλων των υπουργείων και αύξηση των επιτοκίων.

Ουκρανία (2008: ΚΡΙΣΗ) Εν μέσω προβλημάτων ρευστότητας λόγω της κρίσης του 2008, πήρε δάνειο 16,5 δισ. δολαρίων. Όμως, οι απαιτήσεις του ΔΝΤ για περικοπές δαπανών, πωλήσεις τραπεζών και ενίσχυση του χρηματοοικονομικού συστήματος ενέτειναν την πολιτική κρίση της χώρας. Βλέποντας ότι οι όροι του δεν ακολουθούνται, το ΔΝΤ πάγωσε τη συνεργασία του.

Ουγγαρία (2008) Η αύξηση των επιτοκίων, η κατάργηση του 13ου μισθού στο δημόσιο, η μείωση της 13ης σύνταξης και η περικοπή των δαπανών των υπουργείων ήταν μερικοί από τους όρους που έθεσε το ΔΝΤ για το δάνειο των 25 δισ. δολαρίων.

Λευκορωσία (2008: ΥΠΟΤΙΜΗΣΗ) Για το ασυνήθιστα μεγάλο (για τα δεδομένα της χώρας) δάνειο των 2,5 δισ. δολαρίων, συμφώνησε να προχωρήσει στην υποτίμηση του νομίσματος κατά 20% και να παγώσει τους μισθούς.

Λετονία (2008: ΑΔΙΕΞΟΔΟ) ΔΝΤ και ΕΕ αποφάσισαν να στηρίξουν από κοινού τη χώρα κατά την κρίση του 2008, με ένα δάνειο 1,7 δισ. δολαρίων. Ενώ οι κινήσεις περικοπής δαπανών ικανοποίησαν τους Ευρωπαίους, το ΔΝΤ θεώρησε ότι η Λετονία δεν επιδεικνύει επαρκή πολιτική βούληση, με αποτέλεσμα να επιβάλει αυστηρότερους όρους. Το ρήγμα ανάμεσα σε ΔΝΤ και ΕΕ προκάλεσε καθυστερήσεις στην εκταμίευση των δόσεων.

Πακιστάν (2008: ΑΔΙΕΞΟΔΟ) Εξασφάλισε δάνειο 7,6 δισ. δολαρίων. Ως αντάλλαγμα αναγκάστηκε να αναστείλει τις επιδοτήσεις σε ενέργεια, πετρέλαιο και λιπάσματα, να μειώσει τις κρατικές δαπάνες, να αυξήσει τους φόρους και τα επιτόκια.

Σερβία (2009: ΑΝΕΡΓΙΑ) Χρειάστηκε δάνειο 3 δισ. ευρώ για να ξεπεράσει την κρίση του 2008. Για να το εξασφαλίσει συμφώνησε σε σκληρούς όρους, όπως η απώλεια του 1/5 των 70.000 θέσεων εργασίας του δημοσίου τομέα και το πάγωμα των μισθών.

Ρουμανία (2009: ΚΡΙΣΗ) Οι όροι λιτότητας που επέβαλε το ΔΝΤ για το δάνειο των 20 δισ. ευρώ, το 2009, έριξαν την κυβέρνηση της Ρουμανίας, προκαλώντας την αναστολή της εκταμίευσης των δόσεων. Η ροή της χρηματοδότησης φαίνεται να αποκαθίσταται, καθώς η νέα κυβέρνηση ενέκρινε μέτρα όπως η σύνδεση των συντάξεων με τον πληθωρισμό, έναντι του μέσου όρου των μισθών.

Σρι Λάνκα (2009: ΑΝΕΡΓΙΑ) Αν και οι διαπραγματεύσεις των δύο πλευρών είχαν πολλά σκαμπανεβάσματα, το ΔΝΤ συμφώνησε να δώσει δάνειο 2,5 δισ. δολαρίων στη Σρι Λάνκα για να αντιμετωπίσει την τελευταία οικονομική κρίση και να ανοικοδομήσει τη χώρα μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου.

Μεξικό (1995: ΦΤΩΧΕΙΑ 50%) Το ΔΝΤ συνεργάστηκε με το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ για το δάνειο των 30 δισ. δολαρίων που έδωσε το 1995. Ως αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων που επέβαλε, ο αριθμός των Μεξικανών που ζούσαν κάτω από το όριο της φτώχειας ξεπέρασε το 50% και ο κατώτατος μισθός μειώθηκε κατά 20%.

Ρωσία (κατ΄ επανάληψη) Το ιστορικό του ΔΝΤ στη Ρωσία δεν είναι το καλύτερο. Η χώρα έλαβε δάνεια τουλάχιστον 20 δισ. δολαρίων από το 1992 έως το 1996 και άλλα 41,5 δισ. δολάρια το 2008, όμως, δεν προχώρησε ποτέ στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Λανθασμένες οικονομικές πολιτικές και κακοδιαχείριση (αφού αρκετά δισ. από τα δάνεια εκλάπησαν), οδήγησαν στη χρεοκοπία.

Βραζιλία (1998, 2002: ΑΝΕΡΓΙΑ) Έλαβε 41,5 δισ. δολάρια το 1998 και άλλα 30 δισ. δολάρια το 2002. Το ΔΝΤ ζήτησε από τη Βραζιλία να εμφανίσει πλεονασματικό προϋπολογισμό, κάτι που σήμαινε χρόνια περικοπών στις δαπάνες και τις θέσεις εργασίας του δημοσίου.

Βρετανία (1976) Η κατάρρευση της στερλίνας έναντι του δολαρίου το 1976 έριξε τη Βρετανία σε μία οικονομική και πολιτική κίνηση. Η κυβέρνηση των Εργατικών προχώρησε στην ταπεινωτική κίνηση της προσφυγής στο ΔΝΤ (που μέχρι τότε βοηθούσε οικονομικά μόνο χώρες του τρίτου κόσμου) και ζήτησε δάνειο 2,3 δισ. στερλινών. Το τίμημα ήταν βαρύ, καθώς το ΔΝΤ απαίτησε από το Λονδίνο επώδυνες περικοπές κρατικών δαπανών.